موزه بریتانیا ؛ سفری در قلب تاریخ و تمدن بشری

موزه بریتانیا، یکی از برجسته‌ترین و غنی‌ترین موزه‌های جهان، در سال ۱۷۵۳ میلادی در لندن تأسیس شد. این موزه که به عنوان اولین موزه ملی عمومی جهان شناخته می‌شود، با هدف گردآوری و نمایش آثار تاریخی و فرهنگی از سراسر جهان شکل گرفت. جرقه تأسیس این موزه با وصیت‌نامه سر هانس اسلون، پزشک و طبیعی‌دان ایرلندی، زده شد. اسلون که در طول زندگی خود مجموعه‌ای عظیم شامل بیش از ۷۱,۰۰۰ شیء از جمله دست‌نوشته‌ها، کتاب‌های نفیس، آثار باستانی و نمونه‌های تاریخ طبیعی گردآوری کرده بود، در وصیت‌نامه‌اش این مجموعه را به پادشاه جرج دوم اهدا کرد تا برای استفاده عمومی حفظ شود.

معماری موزه

ساختمان کنونی موزه بریتانیا در منطقه بلومزبری لندن، نمونه‌ای برجسته از معماری نئوکلاسیک است که توسط سر رابرت اسمیرک طراحی شده است. ساخت این بنا در سال ۱۸۲۳ آغاز شد و در سال ۱۸۵۲ به پایان رسید. اسمیرک در طراحی موزه از معماری کلاسیک یونان باستان الهام گرفت که در قرن ۱۸ در اروپای غربی بسیار محبوب بود. نمای بیرونی موزه با ۴۳ ستون عظیم به سبک معابد یونانی و یک سنتوری (بخش مثلثی بالای ورودی) تزئین شده است که توسط سر ریچارد وست‌ماکوت با مجسمه‌هایی با مضمون “پیشرفت تمدن” آراسته شده است. این بنا با استفاده از فناوری‌های نوین آن زمان، مانند اسکلت چدنی و سنگ پورتلند، ساخته شد و در سال ۱۸۵۳ مدال طلای موسسه سلطنتی معماران بریتانیا را دریافت کرد.

یکی از ویژگی‌های برجسته معماری موزه، حیاط بزرگ مرکزی (Great Court) است که در سال ۲۰۰۰ با طراحی سر نورمن فاستر بازسازی شد. این حیاط با سقف شیشه‌ای و فولادی خود، بزرگ‌ترین فضای سرپوشیده اروپا محسوب می‌شود. در مرکز این حیاط، اتاق مطالعه گرد (Reading Room) قرار دارد که بین سال‌های ۱۸۵۴ تا ۱۸۵۷ توسط سیدنی اسمیرک با سقف گنبدی طراحی شد. این اتاق که زمانی کتابخانه اصلی موزه بود، امروزه به عنوان مرکز اطلاعات و بخشی از نمایشگاه‌ها استفاده می‌شود. معماری موزه بریتانیا با شکوه و عظمت خود، نه تنها بازتاب‌دهنده اهمیت تاریخی و فرهنگی آن است، بلکه به گونه‌ای طراحی شده که با ارزش آثار داخل آن هماهنگی داشته باشد.

بخش‌های مختلف موزه

موزه بریتانیا با ۹۴ گالری و ۱۰ دپارتمان اصلی، مجموعه‌ای گسترده از آثار را در بر می‌گیرد که تاریخ و فرهنگ بشر را از دوران ماقبل تاریخ تا امروز روایت می‌کنند. این بخش‌ها شامل موارد زیر هستند:

• مصر باستان و سودان: این بخش یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های آثار مصری خارج از مصر را در خود جای داده است.

• یونان و روم باستان: شامل آثاری از تمدن‌های کلاسیک مانند مرمرهای الگین از معبد پارتنون.

• خاورمیانه: مجموعه‌ای غنی از آثار تمدن‌های بین‌النهرین، ایران باستان و هنر اسلامی.

• آسیا: تمرکز بر آثار هند، چین، ژاپن و کره.

• آفریقا، اقیانوسیه و قاره آمریکا: نمایش فرهنگ‌های بومی و باستانی این مناطق.

• بریتانیا، اروپا و ماقبل تاریخ: آثاری از دوران نوسنگی تا قرون وسطی اروپا.

• سکه‌ها و مدال‌ها: مجموعه‌ای بی‌نظیر از پول و نشان‌های تاریخی.

• چاپ، طراحی و نقاشی: شامل آثار هنری و نسخه‌های خطی.

• حفاظت و تحقیقات علمی: دپارتمانی برای نگهداری و مطالعه آثار.

• کتابخانه و آرشیو: شامل نسخه‌های خطی و کتاب‌های نفیس.

هر یک از این بخش‌ها داستان منحصربه‌فردی از فرهنگ و تاریخ بشر را ارائه می‌دهند و بازدیدکنندگان را به سفری در زمان و مکان دعوت می‌کنند.

مهم‌ترین دپارتمان‌های موزه بریتانیا

دپارتمان‌های موزه بریتانیا هر کدام نقش مهمی در حفظ و نمایش گنجینه‌های جهانی دارند. از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دپارتمان مصر باستان و سودان: این بخش با آثاری مانند سنگ روزتا و مومیایی‌های خاندان سلطنتی مصر، از پربازدیدترین بخش‌های موزه است.

• دپارتمان خاورمیانه: شامل آثاری مانند منشور کوروش و نقش‌برجسته‌های آشوری، که تاریخ غنی منطقه را به نمایش می‌گذارند.

• دپارتمان یونان و روم: این بخش با آثاری مانند مرمرهای پارتنون و مجسمه‌های رومی، تاریخ تمدن‌های کلاسیک را بازگو می‌کند.

• دپارتمان حفاظت و تحقیقات علمی: این دپارتمان با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، به حفظ و تحلیل آثار می‌پردازد.

این دپارتمان‌ها نه تنها آثار را نمایش می‌دهند، بلکه با تحقیقات علمی و انتشارات، به گسترش دانش جهانی کمک می‌کنند.

بخش بریتانیا، اروپا و ماقبل تاریخ

این بخش یکی از گسترده‌ترین مجموعه‌های موزه است که تاریخ بشر را از بیش از ۲ میلیون سال پیش در شرق آفریقا تا امروز در بر می‌گیرد. آثار این بخش شامل ابزارهای سنگی اولیه، اشیای نوسنگی، و آثار باستانی و هنری از اروپا در دوران‌های مختلف است. از برجسته‌ترین آثار این بخش می‌توان به گنجینه ساتن هو (Sutton Hoo)، مجموعه‌ای از اشیای آنگلوساکسون مربوط به قرن هفتم میلادی، اشاره کرد. این بخش همچنین شامل آثاری از دوره‌های برنز و آهن، مانند سپرهای تزئینی و جواهرات باستانی است که نشان‌دهنده پیشرفت‌های فرهنگی و فناوری در اروپا هستند.

بخش آسیا

بخش آسیا مجموعه‌ای جامع از آثار تمدن‌های هند، چین، ژاپن، کره و آسیای جنوب شرقی را در بر می‌گیرد. بسیاری از آثار این بخش به دلیل استعمار بریتانیا در هند و دیگر مناطق آسیایی گردآوری شده‌اند. از مهم‌ترین آثار این بخش می‌توان به سرامیک‌های چینی (مانند گلدان‌های دیوید)، نقاشی‌ها و خوشنویسی‌های ژاپنی، و مجسمه‌های بودایی از هند اشاره کرد. گالری شرکت میتسوبیشی در این بخش، آثار فرهنگی ژاپن را به نمایش می‌گذارد. این بخش با نمایش تنوع فرهنگی و هنری آسیا، بازدیدکنندگان را با تاریخ غنی این قاره آشنا می‌کند.

بخش آفریقا، اقیانوسیه و قاره آمریکا

این بخش به فرهنگ‌ها و تمدن‌های بومی آفریقا، اقیانوسیه و قاره آمریکا اختصاص دارد. گالری سینزبری در این بخش، آثار آفریقایی مانند لوح‌های تزئینی و ماسک‌های آیینی را به نمایش می‌گذارد. آثار اقیانوسیه شامل اشیای بومیان استرالیا و جزایر اقیانوس آرام، و آثار قاره آمریکا شامل گنجینه‌های آزتک و مایا است. این بخش با نمایش تنوع فرهنگی این مناطق، نقش مهمی در معرفی تاریخ و هنر جوامع بومی ایفا می‌کند.

بخش سکه‌ها و مدال‌ها

دپارتمان سکه‌ها و مدال‌ها که در سال ۱۸۶۱ تأسیس شد، یکی از جامع‌ترین مجموعه‌های سکه‌شناسی جهان را با حدود یک میلیون شیء در بر می‌گیرد. این مجموعه تاریخ سکه را از قرن هفتم پیش از میلاد تا امروز، از شرق تا غرب، پوشش می‌دهد. آثار این بخش شامل سکه‌های باستانی، مدال‌های تاریخی، نشان‌ها و حتی پول کاغذی است. این دپارتمان با مطالعه و نمایش این اشیاء، تاریخ اقتصادی و سیاسی جهان را روشن می‌سازد.

بخش حفاظت و نگهداری و تحقیقات علمی

دپارتمان حفاظت و تحقیقات علمی که در سال ۱۹۲۰ تأسیس شد، مسئولیت حفظ و نگهداری آثار موزه را بر عهده دارد. این بخش با شش زیرمجموعه تخصصی (سرامیک و شیشه، فلزات، مواد آلی، سنگ و نقاشی دیواری، هنرهای شرقی و غربی، و موزائیک) به تحلیل مواد، تعیین قدمت آثار، و توسعه تکنیک‌های حفاظت می‌پردازد. این دپارتمان با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، به حفظ آثار برای نسل‌های آینده کمک می‌کند و نقش کلیدی در تحقیقات علمی موزه دارد.

هزینه بازدید از موزه بریتانیا

بازدید از موزه بریتانیا رایگان است و هیچ هزینه‌ای بابت بلیط یا ورودیه دریافت نمی‌شود. این سیاست از زمان تأسیس موزه وجود داشته و امکان دسترسی همگانی به این گنجینه جهانی را فراهم کرده است. با این حال، برخی نمایشگاه‌های موقت یا آثار امانی از دیگر موزه‌های جهان ممکن است نیازمند خرید بلیط باشند. موزه همچنین از کمک‌های مالی داوطلبانه بازدیدکنندگان استقبال می‌کند تا هزینه‌های نگهداری و توسعه را تأمین کند.

محبوب‌ترین آثار موزه بریتانیا

موزه بریتانیا خانه برخی از مشهورترین آثار تاریخی جهان است که سالانه میلیون‌ها بازدیدکننده را جذب می‌کنند. از جمله این آثار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سنگ روزتا: کتیبه‌ای از مصر باستان که کلید رمزگشایی هیروگلیف مصری بود.

• منشور کوروش: استوانه‌ای گلی از دوره هخامنشی که به عنوان یکی از اولین اسناد حقوق بشر شناخته می‌شود.

• مرمرهای الگین: مجموعه‌ای از مجسمه‌های معبد پارتنون در آتن.

• مومیایی‌های مصری: شامل تابوت‌های خاندان سلطنتی و مومیایی گبلین.

• گنجینه ساتن هو: مجموعه‌ای از اشیای آنگلوساکسون از قرن هفتم میلادی.

این آثار نه تنها به دلیل ارزش تاریخی و هنری، بلکه به دلیل داستان‌هایی که از تمدن‌های گذشته روایت می‌کنند، از محبوبیت ویژه‌ای برخوردارند.